تبعات اجتماعی مراسم لوکس افطاری !

به نظر می‌رسد برخی از مجالس باشکوهی که اخیرا به نام ضیافت افطار برپا می‌شود فاقد هر دو کارکرد اجتماعی یادشده هستند. یعنی از یک سو مهمانان این قبیل مراسم اغلب – به تبع میزبان- از میان اقشار، گروه‌ها و افراد توانگر هستند که تبعا نیازی به آن سفره و غذاهای رنگینش ندارند؛ از سوی دیگر این گونه مجالس پرزرق و برق، چون اسباب تفاخر و مصرف تظاهری افراد هستند، اصولا نمی‌توانند به محلی برای برقراری یا تمدید روابط گرم و صمیمانه تبدیل شوند؛ زیرا مهمانان این گونه مراسم یا به قدر خود میزبان توانگر هستند و این مجلس را به منزله قدرت نمایی رقیب می‌نگرند و در اندیشه می‌روند که چگونه می‌توانند در موقعیت مقتضی، برگی از توانگری و دولتمندی خود رو کنند تا روی رقبا کم شود! یا اینکه از نظر اقتصادی در موقعیت فروتری نسبت به میزبان و یا برخی دیگر از مهمانان قرار دارند که در آن صورت، مشاهده و ملاحظه شکوه مجلس و میهمانان خاصش، ناخودآگاه فاصله ذهنی فرد را نسبت به آن گروه افزایش داده و پس از آگاهی به موقعیت فروتر خویش، ناخودآگاه دامنِ صحبت برخواهند چید؛ یعنی اساسا فکر برقراری یک رابطه گرم و صمیمانه متقابل و برابر را نمی‌توانند بکنند و اگر نیز قرار بر استمرار رابطه باشد همیشه یک رابطه فرادستی- فرودستی متصور خواهد بود؛ بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌توان این گونه میهمانی‌ها را «بی‌کارکرد» یعنی فاقد کارکرد مثبت برای نظام اجتماعی و فرهنگی دانست؛ اما حالت بدتری هم وجود دارد که نمی‌توان همیشه این نگاه خوش‌بینانه را داشت: حالت بدتر، وقتی است که میهمان فرودست در اندیشه جبران متقابل این ضیافت باشد. نوع آسیب‌زاتری از مصرف تظاهری، هنگامی است که افراد، بدون اینکه توانایی تامین هزینه‌های مصرف تظاهری را داشته باشند، به دلیل همان رقابت بیمارگونه در کسب محبوبیت و شهرت و منزلت، خود را به زحمت و گرفتاری و بدهی می‌اندازند تا بتوانند یک نمایش مصرفی قابل قبول ارائه دهند.شاید برای جلوگیری از رواج این‌گونه مظاهر مصرف تظاهری باید دست به دامن همان ارزش‌ها و آموزه‌های فرهنگی و مذهبی اصیل شد که اصولا حضور اعضای جامعه را در این قبیل مراسم و مجالس، پسندیده نمی‌داند و از آن نهی می‌کند. اگر علمای اخلاق و گروه‌های مرجعی که مسلمانان باورمند به آموزه‌های دینی را راهبری می‌کنند، با روش‌های مناسب و زبان موثر، افراد را از برگزاری یا شرکت در این گونه مراسم نهی کنند و آثار اجتماعی آن را برای آنان توضیح دهند، شاید استقبال از این ضیافت‌ها کم شود و بتوان امید داشت که لااقل این گونه مظاهر مصرف تظاهری، به آداب و رسوم دینی وارد نشود و آن ها را از معنا و کارکرد مثبت خود تهی نسازد!

نویسنده: حسن رضایی بحرآباد

منبع: روزنامه خراسان